Opinion: Clichématig OK?

Moe-hahaha! Jullie hebben geen schijn van kans tegen mijn superkrachten!, roept Lord Evilhard, terwijl hij bruusk zijn cape naar achteren slaat en er een donkere gloed te zien is om zijn zwarte gauntlets. Dat zullen we nog wel eens zien, zegt 'elite agent' Jack McPain vol zelfvertrouwen. Ik zal de wereld bevrijden van jouw snode plannen, Evilhard! McPain stormt op Evilhard af met zijn Machinezwaard in de aanslag. Sterf, snoodaard! Nee Jack, kijk uit!, roept Valerie Sensuela, de sexy missie begeleidster nog naar McPain over de headseat. Met zijn speciale schild kan je hem nu niet raken!

Clichés en stereotypen. Al sinds oudsher komen ze voor in ieder medium. Eigenlijk zijn ze ook niet te voorkomen. Of het nu door toeval, synchroniciteit, schaamteloos jatten, collectief bewustzijn of andere (onbewust) mentale invloeden komt, toch verschijnen er geregeld binnen het tijdsbestek van een week of maand films en games die nagenoeg hetzelfde zijn in verhaal, setting en stijl. Op zo'n moment kun je eigenlijk niet iemand de schuld geven van plagiaat of imitatie, dus daar wil ik het niet over hebben deze keer. Vandaag wil ik het hebben over de terugkerende plots, karakters en verhaallijnen in games zoals ze dat al jarenlang doen, en wel lijken vastgeroest in de psyche van vrijwel iedere gameontwikkelaar. Maar is het ook daadwerkelijk negatief te noemen, en in hoeverre doet men het als uitgever bewust volgens een bepaalde formule, omdat het dan tenminste pas goed verkoopt? In dat geval is het dus de hele samenleving en cultuur waar het aan ligt, of niet?

Laten we eerst eens even een kleine opsomming maken van dingen die zacht gezegd nogal vaak voorkomen. Voel u zo vrij mogelijk dit bij onderstaande reacties aan te vullen, want ik laat er nog een hoop weg.

-Bijdehante, laconieke hoofdpersoon met kort zwart haar, ongeschoren kin en blauwe ogen. Meestal geheim agent, en bij de sequel 'gone rogue'.
-Vrouwelijke hoofdpersoon die enkel zeer schaars latex, rubber en andere stretch kleding draagt. Komt ook inclusief bijdehand gedrag.
-Nazi's en Russen als slechteriken.
-Zwart geklede slechteriken met cape die altijd alleen maar slecht willen zijn, zonder enige reden.
-Een doodgewone jongeman die te horen krijgt dat hij de uitverkorene is en de wereld moet redden van de ondergang, met behulp van een zwaard.

Het laatste voorbeeld is er eentje die ook vooral veel voorkomt bij Japanse games. Toen ik zestien was dacht ik dat Japanners de meest originele verhaal- en plotschrijvers ooit waren. Ongeëvenaard op gebied van RPG's en tekenfilms (ja,ja, het heet Manga of Anime, rustig aan), waarbij de verhalen en karakters allemaal zo dermate anders en origineel waren dat ik dacht dat het altijd zo zou blijven. Nu ben ik er eigenlijk de laatste paar jaar achter gekomen dat dit niet geheel waar was. Ook de Japanners stikken van de telkens weer terugkerende thema's, alleen zijn ze anders. Zo hebben we:

-de vrouwelijk uitziende 'mannelijke' hoofdpersoon die een compleet debiel kapsel heeft, liefst met veel pieken en in de kleur blauw. Karakter is verder zo plat mogelijk.
-vrouwelijke karakters die heel onzeker en overdreven lief doen met een piepstemmetje, of juist enorm stoer doen en de hele tijd iedereen slaan en altijd schreeuwen.
-Alles overdreven. ALLES, van kleding en kapsel tot emoties en verhaal. Dit in combinatie met de grootte van alles. Enorm grote bazen, tieten, zwaarden en vijanden.
-Iedereen die in cutscènes vecht is Olympisch turner/turnster geweest. Flikflak dubbele schroef kick FTW!
-Een Prodigy character. Iemand die al op zijn of haar negende geheim agent, chirurg of uitvinder was.

Bedoel ik dit negatief? Nee, eigenlijk niet. Nieuwe generaties gamers zien de gelijkenissen en herhaling niet, en daarnaast is het ook iets wat zich altijd zal blijven voordoen, aan de hand van wat populair is en wat de maatschappij bezighoudt. Iedere samenleving creëert zo zijn eigen fantasieën en behoeftes aan de hand van hoe we leven. In het westen is wel te merken dat we veel oorlog hebben gehad, want mensen en alles kapotschieten krijgen we met games geen genoeg van. En aangezien we al een geruime tijd geen oorlog hebben gehad hier, verkopen games als Modern Warfare 2 alleen maar beter en beter. Als je kijkt naar hoe het dagelijks leven is in Japan voor de gemiddelde inwoner, snap je gelijk waarom zij zo van overdreven verhalen en characters houden, want dit is puur om te compenseren.

Eén van de weinige situaties waarin clichés mij echt dwars zitten, is wanneer men overduidelijk elementen in een game stopt omdat het populair is, terwijl het niet bij het originele concept past. Meestal voel je dan ook aan wanneer iets niet uit creatieve visie is gedaan maar met de reden om meer geld te willen binnenhalen. Dit gebeurt vaak bij sequels van games, en betreft ook vaak het gameplay element, maar hierover heb ik al een keer uitgewijd in een vorige column. Een ander geval waarbij men het met clichés verknalt is wanneer men wel de pretentie voorhoudt een origineel verhaal te vertellen. Dan krijg je een game die story-driven is, maar een afgezaagd rotverhaal heeft. Ja, en daar zit niemand op te wachten.

Uiteindelijk ligt het dus erg aan je eigen levenservaring of iets een cliché is, dit gekoppeld aan de maatschappij en samenleving waar jij je als spellenspeler in bevindt. Aan de andere kant komt er ook zoveel uit aan films, boeken en games qua verhalen dat iets altijd wel op iets anders lijkt. Het is dan aan jezelf of je het wel of niet tof vindt, en in hoeverre je het origineel acht. Sommige dingen gaan nou eenmaal nooit vervelen, dus deze jongen gaat nog eventjes een paar mensen kapotschieten en lekker die barbaarse genen weer even voeden.